مسأله چهاردهم از برنامه «مساله شهر»، با موضوع «شهر و ماجرای هنر؛ بررسی هنرهای محیطی در شهر دینی از ملک سلیمان تا انقلاب خمینی» برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، چهاردهمین نشست مساله شهر به دبیری سیدفاضل سجادی؛ پژوهشگر معماری و شهر و با حضور دکتر عبدالحمید قدیریان، نقاش و مجسمه‌ساز در سالن سلمان هراتی برگزار شد.
در این نشست قدیریان با بیان اینکه انقلاب اسلامی ایران با نور الهی به پیروزی رسید اما این به معنای اختصاص تمام نور الهی به انقلاب اسلامی ایران نیست، گفت: تعمق در نور خدا، ذهن آدمی را باز می‌کند؛ آنچنان که تاثیرات آن را در هشت سال دفاع مقدس شاهد بودیم. انقلاب اسلامی ایران هم ناشی از همین نور خدا بود و آرام آرام بیش از پیش حاصل می‌شد.
قدیریان افزود: با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، همه پای کار آمدند و حتی بسیاری از هنرمندانی که با انوار حقیقی آن آشنایی نداشتند به یاری انقلاب و انقلابیون آمدند. اما در مورد معماری و هنرمندان آن نمی‌توان به سادگی حرف زد، چرا که در مقایسه با دیگر هنرها که تکیه بر احساسات دارد، این هنر بسیار ساختارگرا است.
وی در ادامه گفت: معماری و طراحی ساختمان‌ها به تنهایی می‌تواند فرهنگ‌سازی کند و منجر به تغییر و تعریف یک شیوه زندگی جدید شود.
قدیریان ادامه داد: پیش از انقلاب هم معماری‌های قدرتمند و ساختارمندی داشتیم که در آنها از الگوهای سنتی استفاده شده است. در معماری مساجد هم فرم خوبی اجرا می‌شد اما از عالم معنا کمی فاصله گرفت که منجر به کم شدن تاثیرات معنوی آن می‌شد.
وی افزود: سرعت همه رشته‌های هنری در همراهی با انقلاب بسیار بالا بود اما در معماری عقب ماندیم چرا که تولیدی دشوار و زمانبر داشت. از طرفی در همان هنرهایی که با سرعت بسیار تولید داشت و انقلاب را همراهی می‌کرد، چیزی به عنوان تبیین را کم داشتیم؛ چرا که منشایی احساسی داشت و انوار حقیقی انقلاب را به خوبی درک و فهم نکرده بود.
قدیریان با تاکید بر اهمیت نظریه‌پردازی در امور هنری گفت: نظریه پردازان می‌توانند در جهت دهی به تولیدات هنری تاثیر سازنده و مهمی داشته باشند اما همان ابتدای پیروزی انقلاب شاهد به شهادت رسیدن بسیاری از نظریه پردازان قرص و محکم از جمله شهید بهشتی بودیم که ضربات مهمی به انقلاب زد.
شلختگی در معماری امروز
این استاد هنرهای تجسمی و طراحی نور و صحنه سینما افزود: تبیین لازم به نگاه امام خمینی داشتیم به این ترتیب ساختار مشخصی که معرف انقلاب باشد به ویژه در معماری نداشتیم و نداریم.
قدیریان ادامه داد: معمار برای دستیابی به فهم درستی از انقلاب باید آن را زندگی و تفکر آن را درک کند و به معارف آن دست یابد تا بتواند اثری معنادار خلق کند.
وی در ادامه گفت: انقلاب و انقلابیون در ادامه راه انقلاب با عدم تبیین موجبات نبود تولید آثاری ماندگار خصوصا در حوزه معماری را فراهم کردند به این ترتیب معماری امروز را به سوی شلختگی بردند.
مبنای قرآن در ساخت فضاهای شهری
سیدفاضل سجادی هم در این نشست گفت: از آنجایی که فضای هنر با روحیات و امیال مردم هماهنگ است به سرعت به دل‌های آنها نفوذ می‌کند و به نتیجه می‌رسد. تماثیل و محاریب حضرت سلیمان آن چیزی است که می‌خواهم از شما بپرسم. «تماثیل» جمع «تمثال» به معنای نقش، عکس و مجسمه است که در قرآن کریم درباره نعمت‌هایی که خدا به حضرت سلیمان داده است اشاره می‌شود.
وی افزود: می‌خواهیم در ادامه به هنر محیطی و اهمیت آن در انقلاب بپردازیم که رفته رفته از فضای شهری فاصله گرفت.
قدیریان در پاسخ به مبحث مطرح شده سجادی با اشاره به ساخت سینمایی «ملک سلیمان» گفت: هنگامی که کار پژوهش برای پروژه ملک سلیمان را آغاز کردیم، تصور می‌کردیم با یک داستان جذاب و روان در کنار مفاهیم سنگین دیگر قرآن کریم مواجه هستیم اما اصلا اینگونه نبود.
وی افزود: طی پژوهش‌های ما برای ساخت سینمایی ملک سلیمان متوجه شدیم که داستان قرآنی سلیمان ماکتی از ظهور را نمایش می‌دهد و خداوند در آن مقطع زمانی، چنین شرایطی را فراهم و در قرآن بازگو کرده است. به این ترتیب رویدادهای پیروزی انقلاب هم به نوعی در قرآن گفته شده است و باید در با تبیین و مفاهیم اصلی قرآن ادامه پیدا کند.
قدیریان ادامه داد: سلیمان از کنار نشانه‌های الهی به سادگی عبور نمی‌کند و با اینکه پیامبر است و می‌تواند وحی بپذیرد اما خداوند با نشانه‌ها با او حرف می‌زند. اتفاقی که در انقلاب ما هم بسیار افتاد و نمونه آن واقعه طبس است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
این پژوهشگر ادامه داد: سلیمان از تبلیغات شهری در ملک خود استفاده می‌کند و در تمام اجزای آن حرف خدا را به نمایش می‌گذارد. حال ما هم اگر در ساخت فضاهای شهری خود قرآن را مبنا قرار دهیم و با فهم درست و تبیین دقیق آیات آن عمل کنیم به ساختار درستی دست پیدا می‌کنیم.
قدیریان افزود: عدم ساختار فکری درست، مانع از مدیریت درست شهری می‌شود که متاسفانه این ایراد برای ما در بسیاری از امور ایجاد شده است. همچنین عدم قرارگیری هر کار و طرحی سر جای خود مانع از حرکت درست و مسیر صحیح ما می‌شود.
وی ادامه داد: فرهنگ سلیمان به دلیل ساختار و جهت فکری مشخص به سوی تماثیل برای رشد آدمی با تکیه بر محضریت خدا حرکت می‌کند. الان ما هم باید با الگو برداری از رفتار ذکر شده سلیمان در قرآن کریم به عنوان یک پیامبر، از تماثیل یا همان هنری که با ذکر خدا می‌آید بهره ببریم تا جامعه رشد الهی داشته باشد.
هنر به زندگی شهری معنا می‌دهد
سجادی در ادامه این نشست با طرح مبحث و سوالی دیگر بر اساس موارد ذکر شده از سوی قدیریان در این نشست گفت: شاید به لحاظ مادی، از زمان ایام هشت سال دفاع مقدس وضعیت بهتری داشته باشیم اما از نظر آرامش فکری و کیفیت زندگی، اینگونه نمایان نمی‌شود. همچنین جهت گیری‌های مناسب در جامعه امروز در مواجه با رویدادهای گوناگون دیده نمی‌شود. از این رو چه انتظاری می‌توان از حوزه هنری در برابر این نکات مهم داشته باشیم؟
سجادی در ادامه با دعوت از محمدرضا وحیدزاده، پژوهشگر که در این نشست حضور داشت، خواست تا دیدگاه خود درباره موضوع و موارد گفته شده نشست عنوان کند.
وحیدزاده در این بخش از برنامه گفت: هنر یکی از اساس‌های زندگی شهری است که به آن معنا می‌دهد. حتی جهان مدرن هم که ما را از هنر منع می‌کند خود از هنر بهره می‌برد.
وی با اشاره به موارد ذکر شده قدیریان در مورد اقدامات انجام شده در فضای شهری گفت: در مواردی شاهد تلاش‌های بسیار خوبی هستیم اما این تلاش‌ها بسیار پریشان است و فضای فکری بلاتکلیفی دارد که ناراحت‌کننده است. باید به این موارد رسیدگی و توجه کرد.
قدیریان نیز در ادامه این نشست گفت: هنگامی که مسلح به تفکر نباشیم، در مقابل تفکر تبیین شده غرب یا شرق شکست خواهیم خورد. به عنوان مثال، آنها هنگامی که از کوبیسم سخن می‌گویند، به ساختار فکری منسجمی تکیه می‌کنند که سال‌های سال است جریان داشته و ادامه خواهد داشت. اما ما نمی‌توانیم تنها با شعار و حرف زدن‌های بی‌عمل به چنین جریانی دست یابیم. در چنین شرایطی است که ناتوانی خود را قبول می‌کنیم و آرام آرام شبیه به سبک‌های آنها می‌شویم.
وی افزود: حوزه هنری بجای تلاش برای کادرسازی روی تفکر‌سازی تمرکز و فعالیت کند تا به نتیجه‌ای برسد. گام اول لازم برای این کار هم تعریف درست از انقلاب و هنر انقلاب است که مستلزم شعور قرآنی است.
قدیریان ادامه داد: در حال حاضر تنها راه آغاز راه درستی در مسیر هنر تبیین است. به عنوان مثال باید در مورد آثار با هم حرف بزنیم و مباحثه کنیم تا به نتیجه‌ای سازنده برسیم.
در پایان این نشست، سجادی گفت: تبیین درست از شرایط موجود با نگاهی به رویدادهای گذشته از جمله انقلاب، دفاع مقدس و رویدادهای در ادامه آن، تا کنون به تعیین مسیر درست در حوزه هنر کمک بسیاری کرده است.
وی ادامه داد: باید نوع دیگری از هنر که منطبق با قرآن باشد و ساختارمند، در مقابل جبهه باطل که چند لایه است را به کار گیریم. هنرمندان ما باید خود را در عرصه جنگ و نبرد با تهاجم دشمن ببینند و در ترکیب فضای شهری و مجموعه‌ای از آنها خلا هنر محیطی را با ساختار فکری درست و قرآنی تامین کنند.
انتهای پیام/
نظر شما